Smør som betalingsmiddel
Smør er ein viktig del av matkulturarven vår. Smør var ein gong eit av dei viktigaste betalingsmidla vi hadde. Skattereforma av 1617 var slik at folk betalte skatten sin i smør. Smør er òg i dag "gull som glimrar". Kan du tenke deg noko herlegare enn nykjerna smør på rykvarme maiskolbar eller nykokte grønsaker frå årets avling?
Slik lagar vi smør
Du kan sjølv bestemme smaken, til dømes i kva grad det skal vere salt eller syrna. Smør kan du nemleg lage av berre kremfløyte eller berre seterrømme – eller ei blanding av begge. Du kan òg tilsetje spennande smakar, til dømes paprika, kvitlauk, urter eller honning.
Oppskrift på smør
6 dl seterrømme eller kremfløyte
1 ts salt (etter smak)
- Visp rømmen i miksar i om lag 20 minutt, til rømmen har skilt seg. Miksaren kan godt arbeide lenger, men pass på at det ikkje blir så varmt at rømmen/fløyten smeltar, då får du nemleg ikkje ut smørfeittet.
Press deretter ut så mykje væske du kan, med hendene. Væska kallar vi kjernemjølk. Det engelske namnet er buttermilk. I andre land er det eit eige handelsprodukt.
- Smøret blir meir haldbart om du greier å få ut mest mogeleg væske. Væska (kjernemjølka) forseinkar nemleg harskingsprosessen. Kjernemølk som blir att, er fin deigvæske, til dømes i gjærbaksten. Kjernemjølka kan gjerne frysast ned.
- Elt inn salt i smøret, og smak til kor mykje salt du vil ha. Av 1 liter seterrømme eller kremfløyte blir det om lag 250 g smør.
Kryddersmør i variasjon
Smørfylt paprika
2 paprika
125 g smør
1 ss sitronsaft
2 ss paprika, finhakka
- Vask paprikaane og ta ut frøa. Skyl godt og la det renne av seg.
- Rør smøret mjukt og bland inn alle ingrediensane.
- Fyll smøret i paprikaane.
- Press godt slik at alle luftromma blir fylte.
La det stivne i kjøleskapet, og skjer så i skiver som du legg til dømes på biffen.
Smakstilsetningar i kryddersmør
Under finn du forslag til ulike smakstilsetningar du kan bruke når du skal lage kryddersmør.
Fransk smør
200 g smør
4 ss dill, finhakka
2 ss finhakka graslauk
4 ss persille, finhakka
Sennepssmør
200 g smør
2 ss sennep
1 dl persille, finhakka (kan sløyfast)
safran eller gurkemeie?
Hovmeistersmør
200 g smør
1/2 raud paprika, finhakka
1/2 grøn paprika, finhakka
2 ts sennep
2 ss persille, finhakka
Kaperssmør
200 g smør
2 ss kapers
ca. 10 svarte oliven, grovhakka
sukker?
Konjakksmør
200 g smør
2 ss konjakk
1/4 ts kvit pepper
Raudbetesmør
200 g smør
ca. 100 g sursylta raudbetar
litt kvit pepar og salt
Spinatsmør
200 g smør
ca. 100 g spinat, finhakka
Chilismør
200 g smør
5 ss chilisaus
1/2 ts paprikapulver
Kvitlaukssmør
100 g smør
1–2 ts sitronsaft
1 kløft kvitlauk, finhakka
2 ss finhakka persille
1 ts salt
1/2 krm kvit pepar
Raudvinssmør
100 g smør
1 ss raudlauk, finhakka
2 ss raudvin
1 krm svart pepar
1 ts fransk sennep
Framgangsmåte for alle aromasmøra
Bland mjukrørt smør med ingrediensane i kvart kryddersmør. Smak kryddersmøret godt til. Form til ei pølse og pakk i folie, plast eller lag rullade ved å smørje kryddersmøret på lett forvella, godt avrente, grøne eller raude blad av savoykål, raudkål, spinat eller liknande. Dersom vi ikkje pakkar rulladen i forvella blad, er det dekorativt å rulle han i finhakka grønt. Du kan òg fylle kryddersmøret i uthola paprika. La kryddersmøret stivne i kjøleskapet, og skjer det i skiver.
Hugs!
- Smør lagar vi av anten fløyte eller rømme.
- Tilset salt og annan smak på smøret etter eige ønske.
- Smør er med og hevar smaken i dei fleste rettar.