Barnevern

Opne bilete i eit nytt vindauge

CC BY-NC-SA

Bilete: Elis Hoffman

Opplysningsplikta til barnevernet går framfor lovbestemt teieplikt. Det inneber at teieplikta til barnehagen blir sett til side der vilkåra for opplysningsplikt er oppfylte. Plikta som barnehagen har til å gi opplysningar til barneverntenesta, er dermed avgrensa til dei meir alvorlege tilfella.

Det at eit barn ikkje lever under optimale forhold, eller at barnet og familien ville hatt nytte av eit hjelpetiltak frå barneverntenesta, er ikkje nok til å utløyse opplysningsplikta. I dei tilfella der barneverntenesta pålegg barnehagen å gi opplysningar, er det barneverntenesta som skal vurdere og definere om opplysningsplikta er oppfylt, og kva for opplysningar som er relevante for saka.

Dersom barnehagen er i tvil om uroa for barnet er så alvorleg at ho skal meldast til barneverntenesta, kan det vere nyttig å diskutere saka med andre fagpersonar, og òg diskutere problemstillingar med og få konkrete råd frå barneverntenesta.

Opplysningsplikta er eit sjølvstendig og individuelt ansvar som påligg alle barnehagetilsette. Det er likevel normalt styraren i barnehagen som gir opplysningane til barneverntenesta. Både barneverntenesta og barnehagen kan formidle opplysningar til kvarandre etter samtykke frå foreldra.

Skal ein offentleg instans gripe inn, må han ha ein lovheimel. Barnevernloven og forvaltningsloven inneheld dei viktigaste føresegnene om det å gripe inn. Alle slike føresegner er forbundne med utstrekt bruk av skjønn.

Alle avgjerder som vert teke av barnevernet, er heimla i lov om barnevernstenester, òg kalla barnevernloven.

Barnevernet har plikt til å gripe inn:

• når barnet på grunn av forholda i heimen eller av andre grunnar har særleg behov for hjelpetiltak
• når det er alvorlege manglar ved den daglege omsorga som barnet får, eller alvorlege manglar ved den personlege kontakten og tryggleiken som barn i den alderen treng
• når foreldra ikkje sørgjer for at eit sjukt, funksjonshemma eller særleg hjelpetrengande barn får dekt særlege behov for behandling og opplæring
• når barnet blir mishandla eller utsett for andre alvorlege overgrep i heimen
• når alvorleg vanskjøtsel finn stad
• når helsa eller utviklinga til barnet etter alt sannsyn kan ta skade fordi foreldra er ute av stand til å ta tilstrekkeleg ansvar for barnet
• når barnet har alvorlege åtferdsvanskar som for eksempel viser seg ved vedvarande eller gjenteken kriminalitet, ved vedvarande misbruk av rusmiddel eller på andre måtar

Dersom barnevernet blir kjend med slike forhold, har det plikt til å gjere nærmare undersøkingar straks. Når den kommunale barnevernstenesta har kome til at eit barn har behov for ei plassering utanfor heimen, skal Barne-, ungdoms- og familieetaten (Bufetat) bistå med å finna det tiltaket barnevernstenesta meiner er riktig. Det kan vera institusjon eller fosterheim.

Det er mogleg å plassere eit barn utanfor heimen utan at fylkesnemnda vedtek å overta omsorga for barnet. Plasseringa blir då eit hjelpetiltak som foreldra er einige i. Berre vedtak etter barnevernloven § 4-12 i fylkesnemnda er lik omsorgsovertaking.

Det er foreldre eller føresette som oftast melder til barnevernet. Skule, politi og barnevernet sjølv er òg vanlege meldarar. Barnehagar, helsestasjonar, legar og sjukehus har eit godt utgangspunkt for å melde frå til barnevernet. Det same gjeld asylmottak, krisesenter, utekontaktar, fritidsklubbar, frivillige organisasjonar, for eksempel idrettslag, og andre instansar som har med barn å gjere.

Å drive barnevernsarbeid føreset at befolkninga har tillit til tenesta. Barneverntenesta skal vere til for å hjelpe den enkelte, og dei er avhengige av tillit for å kunne få til eit samarbeid med dei ulike familiane.

Ifølge Statistisk sentralbyrå (SSB) fikk 54 592 barn og unge tiltak fra barnevernet i løpet av 2020.